C.Lalrochhara,Matthaia Group
Tunlai chu ka hman bawk a, kum danga urhsun taka kan hman ṭhin Tumkauni leh Good Friday te, Easter Sunday te chungchang mithiamte ziak ka hmuh theih ang ang ka chhiar ka chhiar a, ngaihnawm ka tih em em reng chu Pu Chuauṭhuama lehkhabu *ISUA TUALLENNA RAM* bu-a Lungngaih hapta kaihhnawih a ziak te hi a va ngaihnawm tak. Midang ziak ngaihnawm tak tak lah a tam, an hlu ngawt mai.
Kumin 2020 hi kan khawvel hri leng vangin Tumkau Ni, Good Friday leh Easter Sunday te Kohhran hovin programme kan hman theih hmel ta si loa, Tumkau ni a ka rilru a awm chu, kumin hi ka pian a hnu lama Tumkau ni ropui ber ni zawkin ka hria.
Thingtlangah kha chuan Sunday Sikul banah Biak In kawtah Tumkau kengin kan in nghak khawm a, Khawlai kan fang a. Kal hma leh kal dawnah Pu Lalruma hovin, “Hosana! Lalpa hminga lokal chu fakin awm rawh se. Ram lo thleng tur, kan pa Davida ram chu chawimawiin awm rawh se. Chungnung berah khian Hosana!” tiin kan au tuar tuar a. Kan tumkau lah a sang thei ang berin kan chawi a, a ṭhente phei chuan Tumkau lerah Pangpar an ṭawn bet a. Kan ṭhianpa Hruaitluanga au uar lutuk a hmai a sen tai tuk a, au zawhah a khuh bawrh bawrh ṭhinte kha ka mitthlaah a cham reng mai. Ni, chutiang chuan khawlai kan fang a. Kal kawngah ka pi te ho kha an lam derh derh hlawm a. Lung an va ti leng tak.
Khawpuiah hi chuan Tumkau ni hi, Sunday sikul naupang leh an zirtirtute, an nu leh pa te leh Kohhran hruaitu tlemin zing karah vengchhung fangin an au mai a. An nu leh pa ṭhenkhat leh an laina tam zawk chu khumah mumang neiin, a tui thun belh ngai ni awm fe hian an la hnar bur bur hlawm ṭhin. Khatiang hunah khan kal khawm an tam hle ṭhin na, kumin Tumkau Ni kha Lal Isua chawimawia khawpui leh thingtlanga au an tam ber kum a nih ka ring. Chhungkuaa Pathian ropuina atana Tumkai chawi a, Hosana tih hi a thleng khat kher a sin!
Khawvêl hmun hranga hranga Pathian thu lam zir mi, mi thiam Biblical scholar tam berin Isua thih kum hi AD 30 niin an ring a. Lal Isua chu Chawlhni (Sunday) April ni 2, AD 30-ah Jerusalem-ah ropui takin a lût a. Zirtàwpni April ni 7, AD 30-ah Kraws-a khen beh a ni a. Chawlhni lo awm leh April ni 9, AD 30-ah thlàn aṭangin a tho leh ta a ni. Lal Isuan Jerusalem-a rawng a bàwl chhûng hapta hnuhnung ber hi *LUNGNGAIH HAPTA* tiin an sawi ṭhin.
He hapta chhûnga Isua rawngbàwl dàn hi Chanchin Ṭha ziaktuten an ziak vek a. Mahse an ziak dàn leh an ziak chin a inang vek lo a; a indawt dàn pawh a thuhmun bawk hek lo. Chuvàngin mi thiam zîngah pawh lungngaih hapta chhûnga Isua thiltih rem fel tum dàn a hrang ve thluah tho a, mahse an goal leh zirchhuah chu Pathian ropui zia, a remruatna thuk leh fel zia hi a ni zel.
Kristiante hunpui Lungngaih Hapta (Passion Week) hi TumkauNî (Palm Sunday) leh Isua Thawhleh Nî (Easter) inkâr,khawvêl tlanna atâna Isuan a tuarna leh thihna hun ani a. ‘Passion’ tih hi Tirhkohte 1:3-a Lal Isua tuarna leh thihna chungchâng sawina Grik ṭawng thumal 'pascho’ (“tuar”) tih aṭanga
lâkchhuah ani. Kohhran hmasa aṭangin he hun hi Kristianten urhsunleh ropui takinan hmang ṭhin.
lâkchhuah ani. Kohhran hmasa aṭangin he hun hi Kristianten urhsunleh ropui takinan hmang ṭhin.
Lungngaih Hapta-a Lal Isua chunga thil thlengte hi Chanchinṭhaziaktuten an ngai pawimawh a, chipchiar takin an ziak vek (Mt.21-27; Mk. 11-15; Lk. 19-23; Jn. 12-19). He hun chhûng hianThuthlung Hluia zawlneiten an lo puanchhuah, Pathian chhandamnathuril, hlu leh ropui tak chu Lal Isua nen tîrna te leh a nuna thilthlengtehmangin a rawn tifamkim ta a ni.
Tumkau Nî-ah Remna Lal Isua chu Sabengtung chunga chuanginmipuite ‘Hosanna’ aurâwl nên ropui takin Jerusalem-ah a lût a.Thawhṭanni-ah Temple-a Jentail-te hmun thian faiin Pathian biaknaahnamtinte chanvo a tungding leh a. Thawhlehni leh Nilaini-ah Temple-ah a zirtîr a, Juda sakhaw lama mithiamte nên inhnialin an hruaitutentihhlum tumin an phiarru a.
Ningani (Maundy-Thursday)-ah a in pêknahmanga sual a ta tlanchhuahna leh Pathian Ram lo thleng tur entîrnânIsuan a zirtirte chu zanriah hnuhnung a kilpui a. Getsemani-ahlungngaihna nasa tak tuar leh man tirin a awm a. Rorêltu hmaah dâwtahêk a ni a, namên lova tihduhdah a tuar zui a.
Zirtawpni (GoodFriday)-ah rilru, taksa leh thlarauva hrehawmna vawrtawp lehthihna chu kraws a tuarin a chhandamna hnathawh chu a lo tlingtla taa ni.
Inrinni (HolySaturday), thlân nghahnî chu Lal Isua tuarna thlîrkîrna hun leh beiseina nêna hma lam thlîrna hun a ni a. Pathianni (Easter)-ah sual anchhia leh hmelma hnuhnung thihna chu hnehin anun kan ṭawm theih nân Lal Isua chu chatuan atân a tho leh ta a ni.
Lal Isua chanchin hi nang leh keia chanchin a ni. Thawhlehna ropuiavângin Lungngaih Hapta chu "Lawmna Hapta'-ah a lo chang ta. A hluin a va ropui em!
Hmuh theih loh fiah taka hmutu amah Pu Patea (1894-1950) khan Lal Isua nun leh a tawrhna kha a tawrhpui phak hian ka hre ṭhin.....
Zan lungngaihthlak,
Zion pindan chhungah,
Ka Lalpan a thisen a semin;
Chuti-anga lungngaih chhumpui zing chuan,
Ka Lal thlaphangin a lo rumtir.
Zion pindan chhungah,
Ka Lalpan a thisen a semin;
Chuti-anga lungngaih chhumpui zing chuan,
Ka Lal thlaphangin a lo rumtir.
Aw, nangni Jerusalem-te u,
A khawngaih in chan kha hria ula;
In nat tinreng a tihdamsak che u,
A lungngaihna haider lul suh u.
A khawngaih in chan kha hria ula;
In nat tinreng a tihdamsak che u,
A lungngaihna haider lul suh u.
Jerusalem kulh pawn lamah chuanin,
‘Zawlnei thih dan a ni lo,’ an ti;
Mahse, en teh, Kalvari kawng lam saw,
Mipui zingah ka Lalpa ka hmu.
‘Zawlnei thih dan a ni lo,’ an ti;
Mahse, en teh, Kalvari kawng lam saw,
Mipui zingah ka Lalpa ka hmu.
En teh, Kalvari a thleng takngial dawn,
Engtin nge maw ka tih tak ang le!
Aw ka Lal, i lo kir leh tawh lo’ng maw?
I hmun tur chu Kalvari a ni.
Engtin nge maw ka tih tak ang le!
Aw ka Lal, i lo kir leh tawh lo’ng maw?
I hmun tur chu Kalvari a ni.
Ka rawn theihngilh lo’ng che, ka Lal Isu,
Kalvari lam ka lo hawi nang e;
Ka tan i tuarna ka thinlung chhungah,
Ka hnukchah thlengin ka hre reng ang.
Kalvari lam ka lo hawi nang e;
Ka tan i tuarna ka thinlung chhungah,
Ka hnukchah thlengin ka hre reng ang.
Chhiar ava manhla em.. A dang pawh han ti zel teh u
ReplyDelete👍👍👍
ReplyDelete